Wright Kardeşler

Son Güncelleme 5 ay önce

Wilbur ile Orville kardeşler, ilk motorlu uçak yapmayı başaran dahi kardeşlerdir. Wright kardeşler ABD’nin Ohio eyaletinde yer alan Dayton’da doğup büyümüşlerdir. Lise bitmeden okuldan ayrılan kardeşler 1892 senesinde Dayton’da bir bisiklet yapım ve onarım atölyesini kurmuşlardır. Küçüklükten beri havacılığa büyük bir merak duyan Wright kardeşler, bir zaman geçtikten sonra bisiklet atölyesinde planör yapmaya başlamışlardır.

Planörlerini uçurabilmek için ülkenin en rüzgârlı yerlerinden biri olan Kuzey Carolina’da Kitty Hawk’u seçen kardeşler, planörleri denedikten sonra küçük uçaklar üzerinde farklı büyüklükte ve şekilde kanat denemelerini yapmışlardır. 1899 yılında kuşların nasıl uçtukları ile alakalı kendilerine ipucu verebilecek her şeyi sistemli olarak incelemeye başlamışlardır.

Kuşların tekniklerini gözlemleyip ve yazılı bilgileri okuyarak uçaklar ile alakalı bazı görüşlerini geliştirebileceklerini düşünmüşlerdir. Fakat o dönemdeki bilimsel eserlerde ve bu konu ile ilgili çalışmalar yapan eski mucitler ile araştırmacıların deneyimleri arasında pratik olarak işlerine yarayabilecek, onlara yol gösterebilecek hiçbir şey olmadığını kısa zamanda anlamışlardır.

Wright kardeşlerin elinde yalnızca Berlin yakınlarındaki bir tepeye çıkıp buradan planör ile uçuş denemeleri yapan ve bu konu ile ilgili çok önemli notlar tutmuş olan Alman mühendisi Otto Lilienthal’in çalışmaları yer almaktaydı. Otto Lilienthal havacılık ile ilgili öncü çalışmaları ile bilinen Alman bir mucitti. Lilienthal kuşların uçmalarını çok yakından incelediğinden dolayı planörü de bir kuşa benzemekteydi. Lilienthal uçabilecek bir uçağın hava ile teması halinde olan sabit bir kanadının olması gerektiğini göstermişti.

Wright kardeşler teorik olarak bilimsel eğitim almamışlardı. Hatta liseden sonra iyi bir okula da gitmemişlerdi. Ancak uçma ile ilgili çalışmaları esnasında model uçaklar, uçurtmalar, insan taşıyan planörlerle yaptıkları yüzlerce deneyden sonra aerodinamik bilimi ile ilgili bilgilerini iyice geliştirmişlerdir. Hatta bu konu ile ilgili bilimsel bir eser meydana getirecek kadar da bu bilim hakkında bilgi edinmişlerdir.

Hazırlamış oldukları 200’ü aşkın ve birbirinden çok farklı tipteki kanatları denemek için bir rüzgâr tüneli bile yapmışlardır. Kardeşlerin 17 Aralık 1903 tarihinde havalanan ilk uçağı aerodinamik ses teorisine bağlı kalınarak yapılmıştır. Wright Kardeşler çalışmalarına, çift kanatlı Chanute planörü ile başlamışlardır (1889).

Sonunda havaya daha iyi hakim  olabilmek adına arka planda karın üstü yatmanın, stabilizatör kuyruğunun yerine bir derinlik dümeni kullanmanın ve dümeni, gözlerinin önünde olması için öne yerleştirmenin daha yararlı olacağını fark etmişlerdir. Bundan sonra geriye bir direksiyon dümeni ekleyip taşıma yüzeyini de genişletmişlerdir.

Kısacası Wright kardeşler 1902 senesinde ilkel uçurtmayı, binin üstünde deney ve uçmanın vermiş olduğu tecrübeler ile üstün bir planör haline getirmişlerdir. 1903 senesinde ise yerden kesilmek için dışarıdan yardım almaya son vermeyi düşünerek araca bir motor takmayı düşünmüşlerdir. Bunun için de 20 beygirlik bir Fransız motoru elde etmişler ve 17 Aralık 1903 tarihinde uçaklarını havalandırmayı başarmışlardır.

Bu uçak iki pervaneye sahipti. Pilot ile birlikte ağırlığı 335 kg dı. Bu uçuşun beş tane görgü tanığı vardır. Orville, ilk denemede 12 saniye uçmuştur ve yalnızca 37 m. mesafe kat edebilmiştir. O günün son denemesinde ise, bu süre 59 saniyeye çıkmıştır ve 280 m. bir mesafeyi uçmuştur. Daha sonra ki zamanlarda uçaklarını geliştirdiler ve 1904 yılında uçakla havada dönüşler yaparak, geri dönmek şartıyla kalkmış oldukları noktaya inmeyi başarmışlardır.

Wright kardeşler artık uçabilen bir uçak yapmayı başarmışlardı. Fakat uçağı nasıl uzun kilometrelerce uçuracaklarını bilmemekteydiler. Yavaş yavaş ve metotlu olarak uçak ile dönüş yapabileceklerinden çok önce emin olmuşlardı. Henüz ilk denemelerinde uçakla tam bir daire dönüşünü kolay bir şekilde tamamlayıp havalandıkları noktanın yanına gitme başarısı göstermişlerdi.

Fakat uçakta pilotu, uçak kanadının üstünde yatık bir halde durmaktan kurtarıp oturmasına yardımcı olacak bir bölüm yapılması gibi zorunlu birtakım şeyler gerekmekteydi. Bundan ötürü kardeşler pilotun oturabileceği bir uçak dizaynını hazırlamışlardır. Birde ilk uçuş denemeleri sırasında kendilerine bir de iniş takımı yapıp, yanlarında taşıdıkları tekerlekli kriko ile monoraydan kurtarmayı başarmışlardır.

Uçaklarıyla en fazla 280 metrelik uçuşlar yapabilmekteydiler ve bu, o dönem için binlerce kilometre mesafe giden balonların başarısının yanında bir anlam ifade etmemekteydi. Fakat havacılık doğmuştu. Lazım olan iki önemli etkenin, hafif motor ile aerodinamik tekniğin, zaman geçtikçe deneyler ve bilimsel çalışmalar ilerledikçe gelişeceği kesindi. Böylece 17 Aralık 1903 tarihinde, uçuş tarihinin ilk adımları atılmış oldu.

Wright kardeşler bir ilki gerçekleştirmişlerdi. Fakat bu denemeler ve uçarak kazanmış oldukları deneyimler, iyi bir uçak tasarımında sert havanın aşağı ve yukarı çekici etkisine karşılık pilotun düzeltmesi ile kanadın daha uygun bir hal almasını sağlayan bir mekanizma bulunması gerektiğini fark etmişlerdi. Kuşların uçuşunu gözlemleyip kötü hava şartlarında uçuş seviyelerini korumak adına kanat uçlarını nasıl büktüklerini not eden ‘kardeşler kanat bükmeyi, planörlerinin kanatlarını bir mekanizma yardımı ile eğerek taklit etmeyi başarmışlardı.

Deneyleri sırasında bunun işe yarayacağını tahmin etmekteydiler. Gerçekten de işe yaramıştı. Kanat eğmenin uçuş aerodinamiğini nasıl etkilediğini doğru olarak tahmin etmişlerdi. Wilbur Wright 1867 senesinde doğmuştur ve 1912 senesinde de ölmüştür.

Kardeşi Orville Wright ise 1871 senesinde doğmuş, 1948 senesinde ölmüştür. Wright kardeşlerden ortalama 100 yıl sonra artık bütün dünya, hem insanların hem malların taşınmasını uçaklar ile yapar hale gelmiştir. Çağımızda uçaklar ile başka hava taşıtları hayatımız için önemli bir yer kaplamaktadır.