Rosa Luxemburg

Son Güncelleme 4 ay önce

Polonya Sosyal Demokrat Partisi ve Almanya Komünist Partisi kurucuları arasında bulunan radikal sosyalist Rosa Luxemburg, 20. yüzyılın başında siyasal Sol’un başta gelen temsilcileri arasında yer almaktadır. Yazılarında geliştirdiği ortodoks (bağnaz) olmayan hümanist Marksizm on yıllar boyunca sosyal demokrasiyi de etkiledi.

Rosa Luxemburg: Hayatı

Varlıklı Yahudi bir kereste tüccarının beş çocuğunun en küçüğü olarak Rusya’nın yönetimi altındaki Polonya’nın Zamosc kentinde dünyaya geldi. (Doğum 5.3.1870 ) Dört yaşındayken yakalandığı kalça eklemi hastalığı küçük Rosa’yı bir yıl yatağına bağladığı gibi, ömür boyu aksamasına da neden oldu. Son derece yetenekli bir çocuk olan Rosa bu dönemde üç dilde okuyup yazmayı öğrendi. Ailesi 70’li yılların ortasında Varşova’ya taşındı ve Rosa lise eğitimini burada gördü. Buradaki Yahudi’lere karşı uygulanan ayırım yüzünden henüz 15 yaşında örgütlü yeraltı işçi hareketine katıldı.

1889-98: İsviçre’de Sürgünde

Tutuklanması an meselesi olan Rosa 1899’da İsviçre’ye kaçtı ve Zürih Üniversitesinde İktisat ve Siyasal Bilimler okudu ve buradan 1898’de doktor unvanını alarak mezun oldu. Zürih’te tanıştığı başta gelen Marksist’lerle (Pavel Axelrod, Georgi Plehanov) Polonya’nın bağımsızlığı konusunda anlaşamadığı için, kısa bir süre sonra arası bozuldu. Luxemburg yalnız Sosyalist Enternasyonali benimsediğinden milliyetçiliği reddediyordu. Arkadaşı ve o dönemdeki sevgilisi Leo Jogiches ile birlikte 1893’te gelecekteki Komünist Partisinin çekirdeği olan Polonya Krallığı Sosyal Demokrat Partisi kurucuları arasında yer aldılar.

1898-1904: Revizyonizm Tartışması

Gustav Lübeck ile yaptığı danışıklı evlilik sayesinde Rosa Luxemburg 1898’de Alman vatandaşlığına geçebildi ve o dönemde dünyadaki en güçlü işçi hareketinde yer alabilmek için Berlin’e taşındı. 1898’de SPD’ye (Almanya Sosyal Demokrat Partisi) girdi. SPD’nin öncü düşünürlerinden Eduard Bernstein’in teorileri çerçevesindeki revizyonizm tartışması aynı yıl içinde doruk noktasına çıktı. Luxemburg devrimci Marksist öğretinin revizyona tabi tutulmasına ve Kapitalizmde bir reform yapılması denemesine şiddetle karşı çıktı (“Sosyal Reform ya da Devrim”, 1898). Kari Kautsky ile birlikte parti içindeki radikal çizgisini kabul ettirdi.

1905: Rus İhtilali Dönemi

Rusya’daki ihtilal Luxemburg’un hayatında çok önemli bir olaydı. Rosa Luxemburg Varşova Ayaklanmasına katıldı, 1906’da tutuklandı ve dört ay sonra kefalet karşılığında serbest bırakıldı. İhtilalin etkisinde kalan Lüxemburg, kendiliğinden kitlesel grevi proletaryanın en önemli silahı olarak tanımlayan teorisini geliştirdi (“Kitlesel Grev, Parti ve Sendikalar”, 1906) ve bu şekilde Lenin‘in parti önderliğinde yürütülen bir ayaklanma fikrine karşı geldi.

1907-1914: Birinci Dünya Savaşı Öncesi

Rosa Luxemburg 1907’den sonra Berlin’deki Sosyal Demokrat Parti Okulunda ders verdi ve barış hareketinde çalıştı. 1913’te yazdığı Sermaye Birikimi adlı yapıtında emperyalizmi, kapitalizmin en son evresi olarak tanımladı. Proletaryanın radikalleştirilmesi için verdiği ödünsüz savaş yüzünden sonunda parti liderleri August Bebel ve Kari Kautsky ile bozuştu.

1914-18: Birinci Dünya Savaşı

Luxemburg 1914 Şubatında anti-militarist faaliyeti yüzünden bir yıllık hapis cezasına çarptırıldı ve bu cezasını 1915/16’da hapis yatarak yerine getirdi. 1914’ten itibaren Kari Liebknecht ile birlikte savaş karşıtı Sol muhalefete liderlik etti. İkisi birlikte 1916’da Enternasyonal Grubu (Spartaküs Birliği, 1918) hayata geçirdi. Luxemburg bu örgütün kuramsal temellerini Sosyal Demokrasinin Bunalımı (1916) adlı yapıtında ortaya koydu. Bu broşürde öncelikle savaş karşıtı devrimci mücadelenin ilkelerini geliştirdi. Berlin’de barış için yapılan bir gösteriye katılınca yeniden tutuklandı (1.5.1916 – 9.11.1918). 1917 Ekim Devriminden sonra Bolşeviklerin kendilerinden farklı düşünenlere şiddet uygulamalarını eleştirdi.

1918/19: Devrim ve Ölümü

Rosa Luxemburg hapishaneden çıkar çıkmaz başka dergilerin yanı sıra “Rote Fahne” (Kızıl Bayrak) adlı dergide de propaganda çalışmalarına başladı. 31.12.1918 tarihinde kurulan KPD’nin (Almanya Komünist Partisi) kurucu üyeleri arasında yer aldı ve Sovyet Cumhuriyeti’ne benzer bir devlet biçiminin kabulü için çaba harcadı. Bolşeviklerin etkisini önlemeye çalıştı. İnanmış bir demokrat olarak Lenin’in diktatörlük yöntemlerine karşı koydu (Rus Devrimi, ölümünden sonra 1922). 1919 Ocak Spartaküs Ayaklanmasında Rosa Luxemburg, Kari Liebknecht ile beraber tutuklanarak hükümetin askerî birlikleri tarafından kurşuna dizildi. Ancak Mayıs ayında Landwehr kanalından çıkarılan cesedi, Haziran’da toprağa verildi. (Ölüm 15.1.1919)

Rosa Luxemburg Sözleri

• İnsan iki ucundan yanan bir mum gibi olmalıdır.
• Özgür insan, başka türlü karar verme imkanı olan insandır.
• Irzına geçilmiş kirletilmiş kanda yuvarlanan pislik akan; işte burjuva toplumun hali bu.
• Ya barbarlık, ya sosyalizm.