Matrakçı Nasuh

Son Güncelleme 5 ay önce

Türk minyatürcüsü ve bilgini’dir. Yaşamıyla ilgili bilgiler çok yetersiz olan Matrakçı Nasuh Efendi’nin (Silahi Nasuh Efendi de denir), İstanbul’da Sarayburnu yakınlarında doğduğu, Enderun’da yetiştiği, eskrime benzeyen, sopalarla oynanan “matrak” oyununda ve silah kullanmakta çok usta olduğu, bu yüzden Kanuni Sultan Süleyman tarafından bir berat verildiği (1530) bilinmektedir.

Matrakçı Nasuh Osmanlı’da II.Beyazıt, I.Selim ve Kanuni devrinde yaşamış bir bilim adamıdır. Matrakçı Nasuh, minyatür sanatçısı, matematikçiydi ve tarihçiydi. Matrakçı lakabı kendisine eski bir silah oyunu olan Matrak’ı iyi oynadığı için verilmiştir. Matrakçı Nasuh’un gerçek ismi Nasuh bin Karagöz bin Abdullah el-Bosnavi’dir ve aslen Bosnalıdır.

Matrakçı Nasuh’un doğum tarihi tam olarak bilinmese de 1480 doğumlu olduğu sanılmaktadır. Bugünün Bosna Hersek devletinin başkenti olan Saraybosna’da doğduğu düşünülüyor. Devşirme bir Bosna’lının torunudur. 1564 yılında vefat etmiştir.

Matrakçı Nasuh, sarayda Matematikçi olarak yetişmiştir. Hat sanatında kendini geliştirmiş ve Divani yazı stilinde söz sahibi olmuştur. Değneklerle oynanan ve bir tür savaş oyunu olan “matrak” adlı sporda ustalığında dolayı “matrakçı” lakabıyla anılmıştır.

MATRAKÇI NASUH’UN MİNYATÜRDEKİ ÜSLUBU

Matrakçı Nasuh’un minyatür ve harita karışımı kendine has bir üslubu vardır, eserlerinde yeryüzünün kuş bakışı görünümünü resmeder. Buna karşın şekilleri tepeden değil, sanki karşıdan görüyormuş gibi çizer. Bu resimlerde kuş ve tavşan gibi hayvanlar olsa da insanlar asla belirmez. Şehirlerdeki binalar tek tek seçilebilir.

MATRAKÇI NASUH’UN MATEMATİK BİLİMİNE KATKILARI

Geometri ve matematik branşlarındaki gayretli çalışmaları sonucunda uzunluk ölçülerini gösteren cetveller meydana getirmiştir. Matematiğe dair iki adet kitabı (Cemâlü’l-Küttâb ve Kemalü’l- Hisâb ile Umdetü’l-Hisâb’ı) Yavuz Sultan Selim döneminde yazmış ve padişaha sunmuştur. Bu eserleri uzun yıllar matematikçilerin başucu kitapları olarak kullanılmıştır.

Özellikle Geometri ve Matematik alanlarında çalışarak, uzunluk ölçülerini gösteren cetveller hazırlamış, Selim I’e adadığı iki matematik kitabı (Cemal ül-Küttab ve Kemal ül-Hisab;Umdet ül-Hisab) yazmış, Taberi Tarihi adlı yapıtının üç ayrı nüshasında 1520-1537, 1543-1551 ve 1542-1543 arasında geçen olayları, Beyan-ı Menazil-i Sefer-i Irakeyni Sultan Süleyman Han’da Kanuni’nin Irak seferini (1534), Fetihname-i Karaboğdan’da Karaboğdan seferini (1538) anlatmıştır. Kitaplarını süslediği, kuşbakışı  bir açıdan yapılmış, doğal çevreyi ve mimarlık yapıtlarını ayrıntılı biçimde betimleyen minyatürleriyle, Türk minyatür sanatının başlıca ustaları arasında sayılmaktadır. Minyatüleri aynı zamanda da, döneminin yaşamını çeşitli yönleriyle yansıtan değerli bir bilgi kaynağıdır.

MATRAKÇI NASUH TARİH ALANINDAKİ ESERLERİ:

Nasuh bir tarihçi olarak da önemli eserlere imza atmıştır. Mecmaü’t-Tevârih ismiyle Taberî Tarihi’ni Türkçe’ye çevirdi. Ayrıca Tarih’i Sultan Bayezid ve Sultan Selim ile Tarih’i Sultan Bayezid adlı iki kitabında bu padişahlar dönemindeki olayları anlatmıştır.