Karacaoğlan

Son Güncelleme 5 ay önce

Karacaoğlan, yazdığı şiirlerle Türk Halk edebiyatı şiir geleneğinde büyük bir çığır açmış türk halk ozanıdır.  Doğum tarihinin 1606 yılı olduğu, ölüm yılının ise 1679 veya 1689 olduğunu tahmin edilmektedir. Yaşamı üzerinde kesinlik içeren bir bilgi mevcut olmamakla birlikte, bugüne kadar yapılan araştırmalara göre 16-17 yy. arasında yaşadığı öngörülmektedir.

Yaşadığı yer hakkında ise, kimi araştırmacılar tarafından, Kozan dağı yakınlarında bulunan Bahçe ilçesinin Farsak (Varsak) köyünde yaşadığını söylerken, Çavuşlu Türkmenleri Karacaoğlanın kendi aşiretlerinden olduğunu, Gaziantepi’in Barak Türkmenleri ise Karacaoğlanın kendi aşiretinden olduğunu iddia ederler.  Başka bir iddiaya göre ise, Kozan’a bağlı olan Feke ilinin Gökçe köyünde yaşadığı iddia edilen Karacaoğlanın şiirlerinden çıkarılan bilgiye göre ise, kendisinin Çukurova doğumlu olduğu ve yörenin Türkmen aşiretlerinden birine bağlı olduğu bilgisidir. Adı şiirlerinde Simayil, Hasan ve Halil olarak geçen Karacaoğlan,  yetim büyümüştür. En büyük korkusunun da babası gibi ömür boyu askere gitmek ve çirkin bir kızla evlendirilmek olduğu bilinmektedir.

Şiirlerinden çıkan varsayımlara göre Karacaoğlan iki kız kardeşini de yanına alıp Bursa ve istanbul’a göçmüş, Bursa’da ev bark sahibi olmuş, çeşitli anadolu şehirlerini dolaşmış, evlat acısı yaşamış, Rumeli, Mısır, Trablusgarba gitmiş, yaşamının büyük bir kısmını Gaziantep, Çukurova ve Maraşta geçirmiştir.

Doğum yeri gibi ölüm yeri de muallak olan Karacaoğlan’ın Hoca Hamdi Efendi anılarına göre 96 yaşında iken, İçel’in Mut ilçesinde ölmüştür ve mezarı ise buradaki Karacaoğlan Tepesinde olduğu söylenmektedir. Doğadan, güzelliklerden, geleneklerden beslenen Karacaoğlan, şiirlerinde daha çok aşk, ayrılık, hasret, gurbet, sıla özlemi ve ölüm gibi konuları işlemiştir. Lirik bir anlatımla şiir söyleyen Karacaoğlan, yaşadığı döneme rağmen divan şiirinden uzak sade ve öztürkçe ile şiir söylemiştir. Şiirlerinde hece ölçüsünün 11′li (6+5) ve 8′li (4+4) kalıplarını kullanan Karacaoğlanın yazılı kaynaklarda, beş yüzün üzerinde  şiiri vardır.

Karacaoğlan (17.yy)

• Karacaoğlan, 17. yüzyılda yaşamış, âşık halk edebiyatının en önemli ozanlarından biridir.
• Yaşamı hakkında bilgi pek fazla bulunmamaktadır.
• Güney Anadolu’da, Toroslu Türkmen aşiretleri arasında yaşadığı tahmin edilmektedir.
• Anadolu’yu il il gezdiği, bunun yanı sıra Osmanlı topraklarının her tarafında dolaştığı şiirlerinde görülür.
• Şiirlerini hece ölçüsüyle söyleyen, halk anlayışını, yaşayışını şiirine en iyi şekilde yansıtan Karacaoğlan, aşk ve doğa hakkındaki koşmalarıyla tanınır.
• Karacoğlan’ın şiirleri, sade halk dilinin en güzel örneklerini oluşturur.
• Ayrıca şiirlerinde dönemin sosyal ve siyasi olaylarına da yer vermiş, toplumun düşüncesini, duyarlığını şiirleştirmiştir.
• Yaşadığı dönemde ve daha sonrasında halk tarafından sevilen Karacaoğlan kendisinden sonra gelen birçok ozanı da etkilemiştir.

Elif

İncecikten bir kar yağar, 
Tozar Elif, Elif deyi…
Deli gönül abdal olmuş, 
Gezer Elif, Elif deyi…

Elif’in uğru nakışlı, 
Yavrı balaban bakışlı, 
Yayla çiçeği kokuşlu, 
Kokar Elif, Elif deyi…

Elif kaşlarını çatar, 
Gamzesi sineme batar.
Ak elleri kalem tutar, 
Yazar Elif, Elif deyi…

Evlerinin önü çardak, 
Elif’in elinde bardak, 
Sanki yeşil başlı ördek 
Yüzer Elif, Elif deyi…

Karac’oğlan eğmelerin, 
Gönül sevmez değmelerin, 
İliklemiş düğmelerin, 
Çözer Elif, Elif deyi…