İbn-i Heysem

Doğum tarihi: MS 1 Temmuz 965, Basra, Irak
Ölüm tarihi ve yeri: 6 Mart 1040, Kahire, Mısır
Tam adı: Abū ʿAlī al-Ḥasan ibn al-Ḥasan ibn al-Haytham
Etkilendiği kişi: Aristoteles, Öklid, Batlamyus, Kindî, Sabit bin Kurre, Galen, Beni Musa, Kuhi, Ibn Sahl

Son Güncelleme 4 ay önce

İbn-i Heysem; Basra’da 965 yılında dünyaya gelmiştir. Gerçek adı Ebu Ali Muhammed olarak bilinmektedir. Gerçek adı Ebu Ali Muhammed bin Hasan bin El-Heysem olarak bilinmektedir. Batılılar onu Elhazen olarak tanırlar. Ya da Elhacen ismi ile bilirler. Alhazen ise ilk isimlerinden biri olan El-Hasan isminin Latince çevrilmesi sonucunda ortaya çıkmış olan haline denk gelmektedir. İbn-i Heysem’in tarih sahnesine ilk çıktığı dönem ortaçağdır. Bu metinlerde ibn-i Heysem’den Avenetan olarak bahsedilmiştir.

Peki; İbn-i Heysem kimdir?

Öğrenim hayatını Basra’da başlatmıştır
Din ve felsefe üzerine düşünmüştür
Fen ilimleri ile uğraşmıştır
Bağdat onun matematik öğrendiği yer olmuştur. Bunlara ek olarak fizik ve astronomi öğrenimine de burada başladığı bilinmektedir. Bu ilimler ile de ünlenmiştir.
Mısır hükümdarı tarafından mısıra davet edilmiştir
Nil nehrinin taşmaması için matematik pratiklerini kullanarak bir düzen oluşturmuştur
Su kontrolü hidrolik kontrol yöntemini bulmuştur
Yaptığı bazı yanlış hesaplar bu alanda sürekli başarılı olmasını engellemiştir
Felsefi bir düşünce tarzı vardır. Aristo’nun düşünce tarzını benimsemiş ve inançları bir nevi sorgulamış şüpheci bir şekilde yaklaşmıştır.
Bilgi anlayışı da oldukça farklıdır. Antik yunanda bulunan bilim anlayışı ile İslam dünyasının bilim anlayışını bir araya getirmeye çalışmıştır. Bu konuda son derece başarılı olduğu da ortadadır. Ona göre bir bilginin eleştirilemez olması gereklidir. Bunun içinde bilginin deneysel bir şekilde ele alınması ve sonucunun daima net bir şekilde ortaya çıkması gerekmektedir. Aksi halde bilginin sağlamlığından emin olmak mümkün değildir.
İbn-i heysem astronomi ile ilgili olduğu için gök yüzünü en iyi şekilde inceleyebileceği mercekleri araştırmıştır. Merceklerin konumlarının ne denli özel olduğunu görmüştür. Hatta optikler üzerine yazdığı kitaplar onun bir otorite olmasını sağlamıştır. Onun yazdığı kitaptan sonra optik ile ilgili bilinen her şey yeniden yazılmış optik bilimi baştan aşağı değişmek zorunda kalmıştır.
Cebirsel terimlerden çok geometri ile ilgili olmuştur. Hatta optik üzerinde olan başarısının nedeni geometridir. Analiz ve sentez onun geometriye kattığı kavramlar arasında yer almaktadır. Koni ve sonsuz küçüklükler konularında yeni bakış açılarına onun bilgileri ışığında ulaşılmıştır.
Müslüman dünyası için çok ünlü biri olamamış ancak batı için büyük önem taşımıştır. Kitapları birçok dile çevrilmiştir. Aristoyu örnek aldığı felsefesini çok az kişi bilmektedir.
Müslüman çevrelerce zındık olduğu ortaya konmuş ve ilimleri takip edilmemiştir.