Christiaan Eijkman

Son Güncelleme 7 ay önce

Christiaan Eijkman, Hollandalı bir hekim ve fizyoloji profesörüdür. Bu, beriberi hastalığı ve antineuritik vitaminlerin keşfiyle ilgili çalışmaları ile tanınır. Bu yazımızda ünlü bilim adamı olan Christiaan Eijkman hakkında daha detaylı bilgileri  bulabilirsiniz.

Bir okul öğretmeninin oğlu, bir doktor olmayı hedeflemiş, ancak ailesinin mali durumu, tıp eğitimine olanak sağlamamıştır. Ama tıp sevdasından vazgeçemediği için askerlik hizmetine katılmıştır. Daha sonra, şimdi bir Ordu Cerrahı olarak Endonezya olarak adlandırılan Hollanda Doğu Hint Adaları’na gönderildi. Burada ilk önce beriberi vakalarıyla temas etti. Daha sonra kendini bir bakteriyolog olarak eğitti ve Java’ya geri döndü, burada on yıl boyunca hastalığı araştırdı.

Christiaan Eijkman ve Erken Yaşamı

• Christiaan Eijkman, Hollanda’nın Gelderland eyaletinde bulunan küçük Nijkerk kasabasında 11 Ağustos 1858’de doğdu. Christiaan Eijkman olarak da adlandırılan babası, yerel bir okulun müdürüydü. Annesinin adı Johanna Alida Pool’du.
• 1859’da babası Kuzey Hollanda eyaletinde bulunan büyük bir kasaba olan Zaandam’da ileri düzey eğitim için bir okul müdürü olarak atandı. Bu okulda Christiaan da eğitimine başladı.
• Babasının rehberliğinde büyüyerek, 1875’te okulu bitirme sınavını geçti. Onun amacı bir doktor olmaktı; Ancak ailenin mali durumu buna izin vermedi.
• Tıp alanındaki çalışmalara başlamak için kendisi Amsterdam Üniversitesi bünesinde yer alan Askeri Tıp Okulu’na kaydoldu.
• 1879’dan 1881’e kadar, Amsterdam Üniversitesi Fizyoloji Profesörü Thomas Place’e yardım etti. Bu dönemde doktora tezi üzerinde çalışmaya başladı.
• “Zeniswen’de Polarisatie” (sinirlerde kutuplaşma) başlıklı tez, 13 Temmuz 1883’te doktorasını kazandı. Daha sonra, öngörüldüğü gibi, Hollanda Yerlileri Ordusu’na katıldı.

Christiaan Eijkman ve Askeri Yaşamı

• 1883 yılının sonlarına doğru, Christiaan Eijkman, daha sonra bir Ordu Cerrahı olarak Hollanda Doğu Hint Adaları olarak bilinen Java adasına gönderildi. Orada Semarang’da ve daha sonra Tjilatjap’ta yayınlandı.
• Java’da, daha önce çok sayıda askerin, periferal nöropati, kas ağrısı ve atrofi ve kognitif disfonksiyona neden olan ve kalp yetmezliğine ve ölüme neden olan kendine özgü bir hastalık tarafından zayıflatıldığını gözlemledi. Yerel olarak hastalık beriberi olarak adlandırıldı.
• Ancak bir şey yapmadan önce, kendisine sıtma bulaştı. 1885 yılının Kasım ayında, hastalık izniyle Hollanda’ya geri gönderildi ve o sırada yeni keşfedilen bir disiplin olan bakteriyolojide kendini yetiştirmeye karar verdi.
• İlk olarak Amsterdam’da Josef Förster ile çalıştı. Daha sonra, daha sonra sadece tüberküloza neden olan bakteriyi değil, aynı zamanda bakteriyi büyütme ve hayvanlara bulaştırmak için kullanılan yöntemi keşfeden Robert Koch ile çalışmak için Berlin’e taşındı.
• O zamanlar, Christiaan Eijkman aslında devrimci bir keşifti, çünkü doktorlar, tüberküloz ve sıtma gibi hastalıkların temel nedeni hakkında bilgisiz idi. Koch’un keşfi ile ışığı görmeye başladılar.
• Bu arada, Hollanda hükümeti, Doğu Hint Adaları’ndaki askerlerini sıkan çok sayıda beriberi vakası hakkında endişeliydi. Hastalığı yerinde araştıran bir komite kurdular. Diğerleri arasında, iki genç bilim adamı, patolog Cornelis Adrianus Pekelharing ve nörolog Cornelis Winkler vardı.
• 1886 yılında, Pekelharing ve Winkler, Koch’la tanışmak ve bakteriyolojiyi öğrenmek için Berlin’e gitti. Orada tamamen iyileşmemiş olsalar da, misyona katılmaya gönüllü olan Christiaan Eijkman’la tanıştılar. Daha sonra, Ekim ayında, Doğu’ya komite ile gitti.
• Hollanda Doğu Hint Adaları’na ulaşan ekip, Batavi’deki Askeri Hastanesinde geçici bir laboratuvar kurdu. Pekelharing, çok geçmeden, beriberi hastalarının kanından polinöritise neden olduğu düşünülen bir mikrococcus izole etti.
• Ancak Eijkman, Koch’un önerileriyle uyuşmadığından şüpheciydi. Dahası, hastalığa, kültürlü mikrococcus’u tavuklar, tavşanlar, köpekler ve maymunlar içine enjekte ederek aktarmaya çalıştı ancak başarısız oldu.
• 1887’de Pekelharing ve Winkler Hollanda’ya geri çağrıldılar; ama ayrılmadan önce, kurdukları laboratuarın kalıcı hale getirilmesini önerdiler, bu da kolayca kabul edilen bir öneriydi. Eijkman ilk Direktörü olarak kaldı.
• Daha sonra, Eijkman, yerel olarak fizyoloji ve organik kimya dersleri verdiği Dokter Djawa Okulu olarak bilinen Cava Tıp Okulu Müdürü olarak atandı. Bununla askeri hayatı sona erdi ve araştırmasına konsantre oldu.

Christiaan Eijkman ve Araştırmacı Hayatı

• 15 Ocak 1888’de Christiaan Eijkman, 4 Mart 1896’ya kadar olan tıbbi laboratuvar olan Geneeskundig Laboratorium’un yöneticisi oldu. Burada önemli keşifler yaptı.
• Başlangıçta, tavşanlar ve maymunları mikroorganizmalarla enfekte etmeye çalıştı; ama herhangi bir başarı elde edemedi. Bu nedenle beriberi’nin gelişmesi uzun sürdüğü sonucuna vardı. Aynı zamanda, hastalığın gelişmesi için çok uzun süre beklemek mümkün değildi.
• Daha sonra çok sayıda tavuk aldı ve kafeslerini laboratuarın geniş çatısı altında tuttu. Bazılarını mikroorganizmalarla enjekte etti, başkalarını kontrol olarak tuttu.
• Bir ay içinde bütün tavuklar hastalandı. Daha sonra, otopsi ve histolojik inceleme yoluyla yakınmaları, semptomlarını ve hastalık progresyonunu dikkatlice belgeleyerek incelediler. Hastalığı beriberi veya polinörit endemica perniciosa ile özdeş buldu ve bu yüzden polinörit gallinarum adını verdi.
• Salgın nedeni ile ilgili olarak, enjekte edilen tavukların diğerlerini enfekte ettiği sonucuna varmıştır. Bundan emin olmak için birkaç tane daha tavuk aldı ve onları ayrı kafeslerde tuttu ancak onlar da hastalandı.
• Tüm laboratuvarın enfekte olduğunu varsayarsak, yeni tavukları ayrı bir yerde tutmaya karar verdi. Ancak, bunu yaptığı gibi, tüm hasta tavuklar, her biri, herhangi bir ilacı kullanmadan ya da tedavi etmek için herhangi bir şey yapmadan, her biri iyi durumda göründüler.

• Cevabı buldu ama sıra dışı bir kaynaktan; tavukları besleyen adamdı. Salgın sırasında, onları bitişik hastaneden kalan pirinçle besledi. Ancak daha sonra kullanılamaz hale geldi ve bu yüzden onları piyasadan satın alınan pirinçle besledi.
• Daha fazla araştırmada Eijkman, salgın sırasında beslenen pilavın cilalandığına; ama piyasadan alınan pirinç cilasızdı. Çok fazla deneme ve yanılmadan sonra, pirinçler arasında bazı besin değerlerinin farklı olduğuna vardı.
• Bunu, hastalığı önleyen ve iyileştiren ‘anti-beriberi faktörü’ olarak adlandırdı. Ancak bunun tam olarak ne olduğunu bilmiyordu ve gövdedeki bazı bileşenler tarafından etkisiz hale getirilen pirinç tanesi içinde bir toksin olması gerektiğini düşündü.
• Daha ileri araştırmalarda, hastalığın bir çeşit bakterinin neden olduğu sonucuna varmıştır. Kan kontaminasyonu, solunum metabolizması, terleme veya sıcaklık değişimi gibi faktörleri dışladı.
• 1895 yılında, insani deneylere hazırdı ve bu amaçla Java Sivil Sağlık Departmanı’nın danışmanı olan AG Vorderman ile temasa geçti. Yardımıyla, hapishanedeki tutuklular hakkında büyük bir araştırma yaptı ve birçok beriberi hastası iyileşti.
• Aynı zamanda fermantasyon konusunda da çalıştı ve tıp fakültesi öğrencileri için iki ders kitabı yazdı. 1896’da hastalandı ve yine hastalık izni ile Hollanda’ya döndü. Ancak, eve gitmeden önce arkadaşı Adolphe Vorderman’ın araştırma çalışmalarına devam etmesini istedi.

Christiaan Eijkman ve Eve Dönüşü

• Son izninden sonra Christiaan Eijkman bir daha Doğu Hint Adaları’na gitmedi. Eve dönerken, Christiaan Eijkman ilk olarak Utrecht Üniversitesi’ne eğitmen olarak katıldı. Daha sonra, 1898 yılında, 1928 yılına kadar Utrecht’te Hijyen ve Adli Tıp Profesörü olarak atandı. Bu uzun süre boyunca, temel olarak bakteriyolojide çalışarak, laboratuarında birçok araştırma projesine rehberlik etti.
• Bu dönemin araştırma projeleri arasında, herhangi bir su kütlesinin insan veya hayvanların döllenmesi yoluyla coli basiliyle kirletilip kirletilmediğinin belirlenmesine yardımcı olan fermantasyon testi önemli yer tutmuştur. Daha sonra bakteri mortalitesi ve katı madde içindeki büyümesi üzerinde çalıştı.
• Ayrıca başarılı bir öğretmendi ve pratik bilgisinin yanı sıra konuşmasının netliği ile biliniyordu. Öğrencilerinde özgür düşünceleri teşvik etti ve onları dogmaları kabul etmeye karşı uyardı.
• Ancak, kendisini sadece akademik hayata sınırlamadı. Aynı zamanda pek çok hükümet kuruluşunun bir üyesiydi ve su temini, barınma, okul hijyeni ve beden eğitimi gibi kamusal refah önlemlerine dahil oldu.
• Ayrıca Gezondheidsraad ve Gezondheidscommissie üyesi olarak alkolizmle mücadele kampanyalarında aktif rol aldı. Ayrıca tüberküloza karşı mücadeleye katıldı ve Vereeniging’i Tüberküloz’a karşı mücadele için Topmondding van de Tuberculose’u kurdu.

Christiaan Eijkman Ödül ve Başarıları

1907’de, Kraliyet Hollanda Sanat ve Bilim Akademisi’ne atandı. Ayrıca, Washington’daki Ulusal Bilimler Akademisi’nin yabancı bir asistanı ve Londra’daki Kraliyet Sağlık Enstitüsü’nün onursal bir üyesiydi.

1929’da Christiaan Eijkman, “Antineuritik Vitamin’i keşfettiği için” fizyoloji ya da tıp dalında Nobel Ödülü’nü aldı. Ödülün ortak alıcısı, büyümesini teşvik eden keşfinden dolayı “Sir Frederick Hopkins” oldu.

Ayrıca Hollanda Hükümeti tarafından kendisine verilen birkaç şövalyelik ödülü de bulunmaktadır.

Christiaan Eijkman ve Kişisel Yaşamı

• 1883 yılında, Hollandalı Doğu Hint Adaları’ndan ayrılmadan önce, Eijkman, Aaltje Wigeri van Edema ile evlendi. Üç yıl sonra 1886’da öldü. Çiftin hiç çocuğu yoktu.
• Daha sonra 1888’de Bertha Julie Louise van der Kemp ile evlendi. Çiftin 1890’da doğmuş bir oğlu Pieter Hendrik vardı.
• 1928’de emekli olduktan sonra, Eijkman çeşitli hastalıklardan acı çekmeye başladı ve 1929’da o kadar hastaydı ki, Nobel Ödülünü şahsen kabul etmek için Norveç’e gidemedi. Utrecht’teki uzun bir hastalık döneminden sonra 5 Kasım 1930’da öldü.
• Profesörlüğünün 25. yıldönümü vesilesiyle kurulan Eijkman Madalyası, bugün bile mirasını taşıyor.
• Bir zamanlar çalıştığı Djakarta’daki araştırma merkezi, şimdi Endonezya Hükümeti tarafından Eijkman Moleküler Biyoloji Enstitüsü olarak değiştirildi.